czwartek, 26 września 2019

Wojciech Chmielarz „Rana” Ocena 2/6


NA KOLANIE
Wojciech Chmielarz napisał powieść obyczajową. No cóż, żadna to ujma na honorze. Tylko dlaczego wydawnictwo próbuje wmówić mi, że to thriller? To pytanie retoryczne, oczywiście. Dobrze wiem dlaczego, i wy też wiecie.

Gdyby to nie był Chmielarz, porzuciłabym lekturę po kilkudziesięciu stronach. Dopiero gdzieś w połowie wreszcie coś zaczyna się dziać, ale nadal się nie klaruje, o co w tym wszystkim może chodzić. Autor zmusza nas tylko do poznawania kolejnych osób dramatu, nie podrzucając nawet jednego tropu, dlaczego właściwie nam tę historię opowiada.

„Rana” zupełnie nie sprawdza się w roli powieści obyczajowej. Co chwila pojawiają się nowe postaci i jest ich tak wiele, że aż to zaczyna irytować. Żadnej nie mamy okazji przyjrzeć się bliżej. Wszystkie sprawiają wrażenie postaci pierwszoplanowych, ponieważ każda z nich ma bardzo poważny problem, i to nie jeden. Jeżeli tych problemów jest kilkanaście (Eli, jej męża, dyrektorki, jej męża, jej córki, Klementyny, Marysi, Sławka, Gniewka, Mirka i jego żony), to tak, jakby nie było żadnego. Nie jesteśmy w stanie przejąć się losami bohaterów na poważnie, bo ich problemy tylko zostały zasygnalizowane i giną w masie. Relacje między bohaterami siłą rzeczy, ze względu na objętość książki (nie jest to saga), muszą być potraktowane powierzchownie. To trochę tak jak z postami znajomych spamujących na fejsbuku, którzy zarzucają nas setkami czasem nawet istotnych tematów. Skrolujemy je tylko, nie zwracając większej uwagi.

Nie przejmujemy się losami bohaterów, ponieważ żadnego z nich nie poznajemy wystarczająco dobrze, ale również dlatego, że każda z postaci sprawia wrażenie karykatury, i to zbudowanej według tego samego schematu. Wszyscy dorośli są odrażający i źli (w mniejszym lub większym stopniu), wszystkie dzieci są ofiarami tych okropnych dorosłych, którzy w ogóle nie potrafią się nimi zająć (rodzice, szkoła). Tylko postać Klementyny ma jakiś potencjał, tu mogłaby się rozegrać walka dobra ze złem, ale autor zbyt wcześnie zdradza nam jej sekret. Zapewne znajdzie się wielu czytelników, którzy nie dostrzegą w tej postaci inspiracji bohaterką głośnego reportażu Mariusza Szczygła, więc przeszłość nauczycielki mogłaby być dla nich zaskoczeniem. 

Powieść nie jest też kryminałem (choć trupy padają), bo nieudolne próby bohaterów, by odkryć sprawcę zabójstwa naprawdę trudno nazwać śledztwem, nie jest również thrillerem, bo suspensu w niej nie uświadczysz. Dzieje się tak dlatego, że Chmielarz popełnia klasyczne błędy debiutantów. Przedstawia kilka razy te same sytuacje z różnej perspektywy, nie wiadomo w jakim celu, bo druga perspektywa nie wnosi niczego nowego. Po co opisywać dylematy męża, postaci ewidentnie drugorzędnej, który wylewa żale, że żona go porzuciła, skoro czytelnik doskonale wie, że wcale go nie porzuciła, tylko nie żyje? Albo: jeśli dobrze wiemy co dzieje się z zaginionym chłopakiem, to gdzie jest thrill w jego poszukiwaniach?  Autor dorzuca jeszcze, jakby za mało było grzybków w tym barszczu, aferę reprywatyzacyjną, chociaż na przebieg akcji nie ma ona żadnego wpływu. To wszystko są zapchajdziury. 

Zakończenie pod względem psychologicznym (tylko decyzja Klementyny) nawet mi nie przeszkadza.  Jednak wymyślając motyw działania mordercy, autor poszedł najbardziej uczęszczanym i najłatwiejszym szlakiem, takim, który wybierają początkujący autorzy, gdy nie potrafią znaleźć lepszego rozwiązania. Chmielarz zasadniczo potrafi, ale tym razem poszedł na skróty. Nie mogę też powstrzymać się przed pytaniem: i co, policja naprawdę da się nabrać na takie numery? Zupełnie nie wierzę.

„Rana” sprawia wrażenie, jakby była pisana na kolanie. Jakby wydawca naciskał, domagał się kolejnego bestsellera, więc autor szybko napisał, zapominając o wszystkim tym, co do tej pory było jego największym atutem. No i bestseller jest, bo wierni czytelnicy książkę kupili, a że mocno się rozczarowali? Kogo to obchodzi? Może jednak trochę obejdzie samego autora, który powinien jednak wiedzieć, że jego czytelnicy mają trochę wyższe wymagania, niż fani Remigiusza Mroza, i może bardziej się przyłoży do następnej książki?

Taką mam nadzieję. Bo zawsze też można osiąść na laurach.

Tagi: 
Wojciech Chmielarz „Rana”, Chmielarz „Rana” opinie, Wojciech Chmielarz „Rana” recenzja

poniedziałek, 23 września 2019

Pierre Lemaitre „Do zobaczenia w zaświatach” Ocena: 2/6


FRANCUZ POLAK DWA BRATANKI
Długo broniłam się przed tą powieścią Lemaitre’a, chociaż przeczytałam wszystkie inne jego książki. Chyba intuicja, no bo cóż?

Powieść otrzymała nagrodę Goncourtów, najważniejsze wyróżnienie literackie we Francji i to chyba wzbudziło moje obawy. Kiedy pisarz doskonale odnajdujący się w literaturze popularnej próbuje czegoś więcej, efekty mogą być różne.

Chyba wiem, co w tej książce zachwyciło jurorów, bo mocna wymowa antywojenna, to trochę za mało: krytyczny stosunek autora do świętości narodowych, pokazanie Francuzów (to nic, że historycznych, bo akcja dzieje się tuż po I Wojnie Światowej) jako zachłannych dupków, którzy albo bezczelnie wkręcają innych, albo sami są na tyle głupi, że dają się wkręcić. Gdyby tylko zamienić Francuzów na Polaków, nagrodę Nike miałby autor zapewnioną.

Czytelnik, który jednak dobrze wie, że takie jest po prostu życie (nieważne, czy we Francji czy w Polsce), i który ma gdzieś aktualne trendy społeczne i poprawność polityczną dostosowaną do kręgów powiązanych z… (tu każdy uzupełnia według własnych potrzeb), nie widzi w tym żadnych rewelacji. Widzi natomiast brak suspensu, brak bohaterów, z którymi można by odnaleźć cokolwiek wspólnego, wlokącą się niemiłosiernie akcję i zakończenie, które nie przynosi żadnej satysfakcji. Czytelnik bowiem instynktownie przeczuwa, że przy tak prowadzonej intrydze, prawdopodobne może być tylko jedno rozwiązanie. I ono właśnie nadchodzi.

Zmuszałam się do czytania tej książki (po kilkanaście stron dziennie) tylko z sympatii do autora. Jeżeli nie macie do Lemaitre’a podobnego jak ja stosunku emocjonalnego, i nie jesteście gotowi na uciążliwości czytelnicze (to taki pokrętny eufemizm, żeby nie napisać: nuda, nuda, nuda), tę akurat powieść możecie sobie darować.

poniedziałek, 16 września 2019

Piotr Górski „Krewni” Ocena 4/6


BEZ LANSU
Komisarz Kruk powrócił po raz trzeci i po raz trzeci nie zawiódł.

Hołdując zasadzie – do trzech razy sztuka – nie mam wyjścia. Muszę przyznać, że trzecia udana książka z rzędu, to już nie może być przypadek. Jednak z wygłaszaniem opinii, że mamy kolejnego, naprawdę dobrego autora kryminałów, jeszcze się powstrzymam. Obawiam się, że gdyby moja wypowiedź dotarła jakimś cudem do mainstreamu, mogłabym tylko zdolnemu pisarzowi zaszkodzić.

O Piotrze Górskim pisałam pochlebnie już przy okazji jego poprzednich powieści z serii o komisarzu Kruku, więc żeby się nie powtarzać, nie będę tym razem wystawiać zasłużonej laurki. Ufam, że uda mu się napisać jeszcze kilka dobrych książek, zanim ktoś nie wpadnie na pomysł, żeby go wylansować. Jeszcze się bowiem nie zdarzyło, aby lans wpłynął konstruktywnie na wenę twórczą. Niejeden polski autor przecież bardzo dobrze się zapowiadał, a kiedy już przestał się zapowiadać i został wypchnięty na szerokie wody, zaczął się w nich topić. Przyczyny pewnie są różne: a to terminy gonią, a to wydawnictwo domaga się nowych bestsellerów, a to presja, żeby być ciągle lepszym, bo już nie wystarczy utrzymywać ten sam poziom, a to rosnące przekonanie o własnej genialności. Efekty zawsze są takie same - o autorze jest wszędzie głośno, sprzedaje coraz więcej książek, tylko poziom tych książek systematycznie spada. Przepraszam za tę przydługą dygresję, tylko pozornie odbiegającą od tematu.

A teraz ad rem. Czytając „Krewnych” odczuwałam lekkie zmęczenie autora swoim bohaterem. Intryga nadal precyzyjnie przemyślana, dramaturgia nie zawodzi, jesteśmy zręcznie prowadzeni na manowce. Przez cały czas mamy wrażenie, że przecież już wszystko wiemy, że rozwiązanie będzie oczywiste, a okazuje się, że jednak daliśmy się zaskoczyć. I tylko ten Kruk taki jakiś coraz bardziej wypalony, coraz mniej wyrazisty. Przydałaby się facetowi w życiu jakaś pozytywna zmiana.

Z niecierpliwością czekam na kolejną powieść Piotra Górskiego.

piątek, 6 września 2019

Guillaume Musso „Zjazd absolwentów” Ocena: 3/6


ZAMIAST PLAŻY W ANTIBES
I po wakacjach, więc trzeba powrócić do zapisków, żeby nie zapomnieć, co się przeczytało. W przypadku tego autora przydarzyła mi się właśnie taka przygoda. Wydawało mi się, że sięgam po książkę nieznanego mi pisarza, a tymczasem po odświeżeniu archiwum pamięci okazało się, że Guillaumem Musso już miałam do czynienia. Umknął mi jednak i tytuł, i treść powieści, więc chyba specjalnie nie było o czym pamiętać.

„Zjazd absolwentów” bardzo dobrze się czyta, akcja wciąga, intryga jest nieźle zapętlona, chociaż może nawet trochę za bardzo, a zakończenie zaskakuje. Co do prawdopodobieństwa niektórych zdarzeń można mieć zastrzeżenia. Mnie na przykład ciężko uwierzyć, że narrator nie miał pojęcia o długotrwałym romansie tak bliskiej mu osoby. Nawet jeśli on sam mieszkał za granicą, to jego przyjaciel musiał przecież odwiedzać dom ojca od czasu do czasu. Ale niech tam. To niezobowiązująca lektura, akurat dobra na lato, więc po co się czepiać? Pewnie znów wypadnie z głowy zaraz po przeczytaniu.

Na plus zaliczam dobrze oddany klimacik Lazurowego Wybrzeża. Jeśli nie macie w najbliższych planach wyprawy na plażę w Antibes, to możecie przynajmniej sobie o tym poczytać.

Całość bez specjalnych uniesień, ale też bez bólu. Zamiast plaży – jak znalazł.