Magda Stachula „Oskarżona” Ocena: 2/6

POWTÓRKA Z ROZRYWKI (WĄTPLIWEJ)

Ale to było wymęczone!

Trzecia część cyklu, powielająca nieustannie wątki z poprzednich odcinków. Jeśli ktoś zaczął od części trzeciej, nie musi czytać poprzednich, bo dowiaduje się ze szczegółami wszystkiego, co się wcześniej wydarzyło. Kto czytał wcześniejsze książki, a nawet tylko pierwszą, tak jak ja, będzie bez przerwy się wkurzał, że przecież to wszystko już było.

Mamy kilku bohaterów, narratorów pierwszoosobowych, którzy od początku się mylą, bo prawie każdy z nich zabił człowieka, i autorka przypomina o tym czytelnikowi przy lada okazji. Chyba, żeby się utrwaliło, że to kryminał, bo można przecież przysnąć i zapomnieć.

Długo nie wiadomo, kto właściwie jest głównym bohaterem, a kiedy wreszcie się to wyjaśnia, Lena coraz bardziej zaczyna irytować. Autorce zabrakło pomysłu na jakąś przygodę dla tej postaci w tym odcinku, więc nadmuchuje wątek ucieczki do monstrualnych rozmiarów. Obsesja Leny, która w każdej napotkanej osobie, od najlepszej przyjaciółki, po taksówkarza czy dyrektora hotelu widzi wroga, nie wprowadza suspensu, tylko powoduje odruch ziewania. No mogłaby już przestać się wygłupiać – myśli sobie czytelnik i czeka na prawdziwe zagrożenie - ale się nie doczeka.

Suspensu również czytelnik nie doświadczy, bo te same wydarzenia opisywane są z punktu widzenia kilku osób (naprawdę, chyba tym autorom płacą od strony). Skoro my już wiemy, co się wydarzyło, a tylko kolejny bohater o tym nie wie, to mamy powtórkę z rozrywki, czyli nuda, nuda, nuda.

I jeszcze ta szerząca się coraz bardziej plaga narracji wielokrotnej, w pierwszej osobie, kiedy dochodzi do sytuacji, w której narrator musi opisać własną śmierć w stylu: i zrobiło mi się ciemno przed oczami. Ale, na szczęście, jeszcze zdążył wcześniej wszystko wam to opisać, drodzy czytelnicy. No zuch! Brawo! Kocham takie kwiatki.

Przed klapą ratuje tę książkę sensownie skonstruowana i dobrze zapętlona intryga, i naprawdę zaskakujące zakończenie jednego z wątków, chociaż pozostawienie motywu zbrodni bez wyjaśnienia, powoduje niedosyt. Przecież od początku wiedzieliśmy kto zabił i co knuje, ważniejszym więc powinno być wyjaśnienie - dlaczego. Ale tego się nie dowiedzieliśmy.

„Oskarżona” to książka wyłącznie dla tych, którzy hołdują zasadzie: znacie, to posłuchajcie, albo dla tych, którym trzeba powtarzać trzy razy, żeby zrozumieli.

Tak to bywa, kiedy autor ma pomysł na jedną książkę, a każą mu (albo wydaje mu się, że sam jest taki sprytny) zrobić z tego kilka. Stachulę też już odhaczam na coraz dłuższej liście porzuconych. I kogo ja teraz będę czytać?

 

Dagmara Andryka "Król" Ocena: 4/6

 

KOBIETA Z KRWI I KOŚCI 

Tej książce sporo brakuje, aby nazwać ją dobrą, ale tym razem ocenę przyznaję awansem. Nie mogę nie docenić postępów Dagmary Andryki w stosunku do jej wcześniejszych dokonań i liczę na to, że nadal będzie się rozwijać pisząc kolejne książki (wydawnictwo zapowiedziało serię). Potencjał na cykl jest i problem tylko w tym, czy autorce będzie się chciało powalczyć, aby sprostać wyzwaniu.

Recenzując „Tysiąc” Andryki zarzucałam autorce niefrasobliwość w kreowaniu rzeczywistości, która zbyt nachalnie zbliża się do świata fantasy i stworzenie mało wiarygodnej bohaterki. Tym razem mamy świetnie zbudowane postaci, a w roli detektywa kobietę z krwi i kości, z którą bez problemu można się zidentyfikować. To naprawdę dobrze wykreowana bohaterka, trochę taki żeński odpowiednik wypalonego gliny, któremu w prywatnym życiu nie wyszło, ale kobieca perspektywa powoduje, że taka schematyczna postać robi się o wiele ciekawsza. Realizmowi przedstawionych światów (środowisko policyjne i poletko wielkich korporacji) również nic nie można zarzucić.

Do tego książka napisana jest ładnym, literackim językiem i dobrze zredagowana. Nie ma kiksów w rodzaju: weszła pielęgniarka w stroju pielęgniarki i powiedziała jestem pielęgniarką. Skądinąd – to straszne, że przyszły takie czasy, w których trzeba chwalić w literaturze to, co powinno być normą.

Intryga, chociaż nieszczególnie oryginalna, jest dość dobrze obmyślona, nie ma królików z kapelusza, a zakończenie otwierające temat kolejnej powieści z serii zaskakuje, chociaż, nie pod każdym względem. Niestety, rekwizyt w postaci szlafroka pojawia się na tyle często, żeby intuicja podpowiedziała doświadczonemu czytelnikowi jedyne sensowne rozwiązanie.

Co więc nie zagrało?

Miłośnicy kryminałów całą pierwszą część tej książki mogą sobie spokojnie pominąć. Serio. Jeśli zaczniecie czytać od części drugiej, nic nie stracicie, bo wszystko, opisane w pierwszej, w miarę rozgarnięty czytelnik jest w stanie wydedukować sobie sam. Dopiero w części drugiej zaczyna się właściwa akcja i zawiązuje się intryga. Początek – to smętne wprowadzenie postaci głównej bohaterki. Dowiadujemy się, że to policjantka, która właśnie przechodzi na wcześniejszą emeryturę i przez kilka rozdziałów przygotowuje się do przyjęcia pożegnalnego, rozpamiętując w tym czasie plusy i minusy swojego dotychczasowego życia. A to wszystko po to, aby dostarczyć czytelnikowi informacji, że z powodu ciężkiej pracy w policji rozpadła się naszej bohaterce rodzina i została sama.

Umieszczenie wszystkich tych smutasów na początku opowieści to fatalny błąd dramaturgiczny. Co chwila ziewałam, czekając aż wreszcie zacznie się coś dziać, i gdyby nie to, że w długiej podróży nie miałam nic innego do słuchania, nie wiem, czy dobrnęłabym do części drugiej. Większość scen z życia bohaterki można by spokojnie pominąć, skrócić, albo w ostateczności przerzucić po kawałku dalej, kiedy już zacznie rozkręcać się intryga, zamiast narażać czytelnika na śmierć z nudów i ryzykować, że porzuci książkę, zanim wreszcie trup ożywi akcję.

Mam nadzieję, że jakiś litościwy redaktor przy okazji następnej książki zauważy takie potknięcia i podpowie autorce lepsze rozwiązanie, ale wiecie jak to jest z nadzieją. Pożyjemy, zobaczymy.

Irena Małysa „Więcej niż jedno życie” Ocena: 2/6

NIE UFAJCIE RECENZENTOM 

Już na wstępie autorka szantażuje nas emocjonalnie, informując, że chciała dobrze: „książkę tę dedykuję rodzicom dzieci zmagających się z chorobą, a także personelowi medycznemu”. Jak od dawna wiadomo, piekło wybrukowane jest dobrymi chęciami, więc wyszło, jak wyszło.

Książka napisana jest nieporadnie pod każdym względem, i gdyby nie te dobre chęci, nie warto by w ogóle zwracać na nią uwagi. Ale ze względu na intencje, męczyłam się przez dwa tygodnie, aby doczytać tę powieść do końca, więc teraz muszę napisać dlaczego.

Akcja od początku bardzo się ślimaczy. Najpierw poznajemy pacjentów szpitala dziecięcego i ich matki. Gdyby autorka potrafiła opisać bohaterów tak, aby różnili się od siebie i wzbudzali empatię, może miałoby to sens. Ale Irena Małysa wprowadza całą plejadę nijakich, sztampowych postaci, które wciąż nam się mylą, i używa naprawdę słabych zapychaczy:

„Przepraszam, nie przedstawiłam was. To Marysia, a to Basia. Baśka podała jej dłoń.”

„Ty jesteś pewnie Basia! Miło cię poznać, Asia ciągle o tobie opowiada. Podały sobie ręce.”

„To jest Zuzka – przedstawiła ją Joanna.”

„Trzymaj się Basia, miło było cię poznać. – Ciebie też. Powodzenia.”

Macie dość? Już kończę. Mam o czym pisać, nie muszę sztucznie nadmuchiwać recenzji, aby dobić do limitu znaków.

Autorka balansuje niebezpiecznie na granicy poprawności językowej i stylistycznej, miłośnicy pięknego języka nie mają tu czego szukać: 

„ …weszła pielęgniarka. Była bardzo elegancka. Miała ciasno spięte włosy i śnieżnobiały fartuch pielęgniarski. – Dzień dobry, pielęgniarka Agnieszka Miłek, podobno chce pan ze mną rozmawiać.”

Aż trzy razy w czterech krótkich zdaniach autorka podkreśla, że mamy do czynienia z pielęgniarką, musi więc mieć o intelekcie swoich czytelników bardzo słabe mniemanie. Albo taki kiks: „Nic mi nie ma” (zapewne chodzi o „nic mi nie jest”), i wiele innych. Szkoda czasu na pastwienie się nad pierdółkami.

Oczywiście, można by tego uniknąć, gdyby nad tekstem popracował redaktor z prawdziwego zdarzenia. A tymczasem, znów mamy podziękowania dla fantastycznej ekipy z wydawnictwa, którą za tak fatalnie wykonaną robotę należałoby sprać. No bo jak to możliwe, aby cały sztab redaktorski i korektorski przepuścił docenta?

Śledztwo toczy się w sprawie podejrzanej śmierci młodej lekarki, którą co chwila wszyscy tytułują „docent Marta”. Docent – to stanowisko akademickie, a w tekście nie ma ani słowa, że kobieta pracowała na wyższej uczelni. Gdyby tak było, można by w szpitalu używać tego tytułu grzecznościowo, tylko że akcja dzieje się współcześnie, a w Polsce nie ma już docentów. Stanowisko zostało zlikwidowane w 2011 roku. Czy ktoś w wydawnictwie Mova skończył jakiekolwiek wyższe studia? Czy może, aby wydawać książki wystarczy ukończyć Telewizyjne Technikum Rolnicze?

Irena Małysa usłyszała gdzieś zapewne, że dzisiejszy czytelnik łaknie scen seksu i postanowiła się do tego zastosować, nie mając jednak pojęcia, jak to się robi. Główna bohaterka najpierw miota się, nie wiedząc czego chce („prześpi się z Tomkiem kilka razy, bez zobowiązań”, ale jak to, skoro facet ma dziecko, no niby jest rozwiedziony, ale jak to?), a potem odważnie porzuca koncepcję i-chciałabym-i-boję-się, aby skonsumować związek na chybcika, akurat w momencie, kiedy powinna popchnąć śledztwo do przodu i ujawnić ważne informacje.

Rozśmiesza mnie postać matki głównej bohaterki, która „ucieszyła się na wieść, że córka spędziła noc w mieszkaniu nowego chłopaka”. Dość specyficzny powód do radości, zwłaszcza, że to nie nowy chłopak, tylko potencjalny kandydat na niezobowiązujący seks. Ta matka to rajfurka? O to chodziło?

„Więcej niż jedno życie” to książka wątła dramaturgicznie. Śledztwo toczy się niemrawo, autorka bardziej skupia się na rozterkach swojej bohaterki (przespać się z nim, czy nie przespać), pokazuje biedne matki chorych dzieci koczujące na szpitalnych oddziałach. Ni z tego, ni z owego, gdzieś w połowie, pojawiają się retrospekcje. Fabularnie nie ma to uzasadnienia. To nie jest wiedza, którą zdobywają osoby prowadzące śledztwo. Ot, autorka postanowiła podpowiedzieć czytelnikowi, o co może chodzić, bo policja jest z dochodzeniem głęboko w tyle. Jak już się wreszcie zorientujemy, że opisywane wydarzenia dotyczą przeszłości (bo wskazuje na to tylko inna data na początku rozdziału, co łatwo przegapić), nie ma żadnej wątpliwości, że to narracja osoby, która ma dla śledztwa największe znaczenie. A kiedy licznik czytnika pokaże siedemdziesiąt procent – my, czytelnicy już wiemy wszystko, a biedna policja nadal za nami nie nadąża. No i czytamy do końca tylko dlatego, żeby przekonać się, że znowu mieliśmy rację.

Oczywiście, na pewno znajdą się naiwniacy, którzy niczego nie załapią, ale człowiek średnio oczytany natychmiast rozpozna wszelkie klisze związane z przekrętami w medycynie, przypomni sobie jak chciwe i bezwzględne są koncerny farmaceutyczne i do czego to prowadzi.

Aby ułatwić życie takiemu nierozgarniętemu czytelnikowi, autorka wielokrotnie powtarza to, co już wiemy, zapominając o tym, co sama wcześniej napisała. Policjant przekazuje koleżance informację uzyskaną od jednej z przesłuchiwanych: „opowiedział, o jego dziewczynie, która podejrzewa go o zdradę”. Nie bardzo wiem, czyja to dziewczyna i kogo podejrzewa, ale to pierdółka. Oryginalne zeznanie brzmiało tak: „Na każdej robocie miał jakąś babę, mnie też tak zresztą poznał. (…) A później znowu zaczął się kurwić. Ja to wiedziałam, ale zaciskałam zęby.” Jeśli to się nazywa „podejrzewanie o zdradę”, to albo ja nie znam znaczenia słowa „podejrzewać”, albo autorka.

Na koniec, gdy już wiemy, kto zabił dostajemy jeszcze bonus, czyli drugie zakończenie, melodramatyczne i telenowelowe, domykające prywatne losy naszych kochanków. „Mogą być razem? To ma prawo się udać?” Życie jest tak pogmatwane. Wzrusz się, drogi czytelniku. I jeszcze finał, w którym bohaterka zachowuje się nie jak policjantka, po obowiązkowym szkoleniu strzelniczym i obowiązkowym kursie udzielania pierwszej pomocy, tylko jak dziumdzia ojej-co-ja-tutaj-robię. Jedyna nadzieja, że ją za to wyrzucą z policji i na tym serial się zakończy.

Nie potrafię też odkryć powodu, dla którego, autorka zdradza nam ze szczegółami, co wydarzyło się w poprzednim tomie z serii. Przecież nie wszyscy zniechęcą się do jej twórczości po jednej książce, tak jak ja, i być może będą chcieli przeczytać pierwszą powieść. A tak, już nie przeczytają, no chyba że kochają spoilery. Ale może w taki właśnie niewymagający target autorka celuje. To życzę powodzenia.

Sięgnęłam po „Więcej niż jedno życie” zachęcona rekomendacją popularnego blogera, Jarosława Czechowicza, który nad tą książką piał z zachwytu. Nie czepiałabym się, gdyby bloger popełnił pozytywną recenzję w wersji standard, taką jak wszyscy inni, którzy żyją z wydawnictw. Ale nie. O tej słabiutkiej książce Czechowicz napisał z takim entuzjazmem, jakby to było arcydzieło, a Irena Małysa - to wschodząca gwiazda polskiego kryminału. No cóż, może miał akurat dobry dzień, może dał się zwieść dobrym intencjom, bo włożył do czytania różowe okulary, może się w autorce zakochał i chciał się przypodobać, może został zaszantażowany albo przekupiony? A może nie czyta kryminałów i nie wie na czym polega dobra intryga? Bo raczej nie wierzę, że tak doświadczony recenzent, absolwent filologii polskiej, nie dostrzegł wszystkich wymienionych przeze mnie wyżej słabości.

Dlatego – nie ufajcie recenzentom. A mnie - to już w szczególności.

 

Wit Szostak „Cudze słowa” Ocena: 6/6

POD PRĄD 

To mądra książka dla mądrych ludzi. Sami więc zdecydujcie, czy chcecie ją czytać. A jeśli zechcecie – bądźcie przygotowani na najgorsze.

Czytam na okładce: „…siedem osób kreśli portret Benedykta. Z każdej opowieści wyłania się inny bohater.” Nie dajcie się zwieść. Wydawca tym opisem wkręca was tak samo, jak ja w poprzednim akapicie, i jak autor w tej powieści.

Umiera człowiek i siedem osób próbuje go opisać, ale tak naprawdę, wcale nie opowiadają o zmarłym Benedykcie. To zupełnie naturalne. Każdy z was musiał przeżyć kiedyś stratę kogoś bliskiego. Czy roztrząsaliście wtedy jakim wspaniałym albo beznadziejnym był człowiekiem? Nie sądzę. Ale na pewno intensywnie myśleliście o tym, jaki wpływ ta osoba wywarła na wasze życie i jak teraz życie bez niej będzie wyglądało. Myśleliście wtedy nie o zmarłym, tylko o sobie. Jeżeli przytrafia się autor, który też to dostrzega i do tego ma umiejętność ubierania swych przemyśleń w słowa, to należy takiego autora hołubić, żeby przypadkiem nie zniechęcił się wynikami sprzedaży i nie zainteresował bardziej lukratywnymi zajęciami. Bo to by była dla polskiej literatury strata niepowetowana.

[Na marginesie. Nic nie wiem o wynikach sprzedaży, ale skoro widzę, że „Saturnin” Jakuba Małeckiego, wydany w tym samym czasie, moim zdaniem książka słaba, ma na największym portalu czytelniczym ponad siedem razy więcej czytelników niż „Cudze słowa” Szostaka, którego nie boję się porównać do Wiesława Myśliwskiego, to chyba mam prawo przypuszczać, że kokosów na tej książce autor nie zarobił i nikt mu nie zaproponuje reklamy samochodu kultowej marki, odwracając w ten sposób jego życie do góry nogami.]

Ale, wracając do książki. Nieprawdą jest, że siedem osób kreśli portret innego Benedykta. Benedykt jest zawsze taki sam, i prawdę mówiąc, to postać średnio ciekawa, na pewno barwna, ale wątpliwa moralnie. Błyskotliwy manipulant, samolubny kłamca umiejętnie budujący własną legendę, lawirant nieustannie poszukujący sensu życia, tam, gdzie nie można go znaleźć. A jednak, nie bez powodu ten właśnie człowiek był tak ważny dla tylu ludzi. On pomagał im odnaleźć siebie. I o tym właśnie jest ta powieść. Zmusza nas do przewartościowania utrwalonych pojęć już w trakcie lektury, ale dopiero końcówka sprawia, że zaczynamy rozmyślać również nad korektą naszych własnych wyobrażeń o sobie. Bardzo rzadko mi się zdarza, abym zaraz po skończeniu lektury miała ochotę przeczytać książkę jeszcze raz, aby w pełni docenić to, co umknęło przy pierwszym czytaniu. „Cudze słowa” to właśnie ten rzadki przypadek.

Nawet nie próbujcie czytać tej powieści równolegle z innymi drobiazgami/poważnymi dziełami, które zwykle wchłaniacie jadąc do pracy albo wylegując się do góry brzuchem na plaży. W tej książce ważne jest każde zdanie, autor siedem razy się zastanowił, zanim je napisał i umieścił w tym miejscu, a nie innym, warto więc to docenić. Miejcie również świadomość, że tej książki nie czyta się z wyłączeniem szarych komórek, tak jak wykwity TFUrczości you know who. Łatwo nie będzie, uprzedzam, ale satysfakcja gwarantowana.

Kiedy doczytałam na ostatniej stronie, że książka powstawała w latach 2016-2020, pomyślałam sobie, że Wit Szostak - to ostatni Mohikanin. Po namyśle doliczyłam się jeszcze kilku takich dinozaurów, nie pozwalających na narzucanie sobie tempa w pisaniu, ale o tem potem, czyli w następnych recenzjach. Szostak - to autor, dla którego ważne jest to, o czym pisze, i w jaki sposób to robi. On nie pisze pod publiczkę, żeby łatwo się czytało, ale tak, żeby ucztowało się słowem.

Ta książka ma doskonałą formę: bezbłędna dramaturgicznie - wszystkie wątki się wiążą i prowadzą do spektakularnego finału, perfekcyjna stylistycznie – narracja każdej z postaci ma odmienny, specyficzny dla danej osoby charakter. Jest wypolerowana językowo tak, że można się po niej ślizgać, jak po lodowisku na Igrzyskach Olimpijskich. Kiedy dostrzegam brak jednego przecinka i literówkę w tytule rozdziału, to zamiast się złościć, współczuję korektorce, że tego nie zauważyła. To cud, że są jeszcze takie wydawnictwa jak Powergraph, które nie boją się wydawać „niemodnej” literatury i którym zależy na „niemodnym” czytelniku.

Przeczytałam tę książkę, tak jak większość ostatnich moich lektur, w formie e-booka. Teraz zamawiam kilka wersji papierowych i będę rozdawać znajomym, a potem namolnie odpytywać, z tego, co przeczytali. Oczywiście, to będzie prezent tylko tych, o których mowa w pierwszym akapicie.

Izabela Szylko „Madonna z hiacyntem” Ocena: 5/6

Z DALA OD NORMY

Debiutancka powieść Izabeli Szylko, wyróżniona w konkursie na powieść kryminalną miesięcznika „Detektyw” ukazała się właśnie w formie e-booka, więc postanowiłam przekonać się, jak zaczynała autorka, której ostatnią książkę - „Damę z blizną” uważam za jeden z najlepszych polskich kryminałów ubiegłego roku.

„Madonna z hiacyntem” jest zaprzeczeniem mojej tezy, dotyczącej norm obowiązujących wśród dzisiejszych debiutów i książek rozpoczynających serię: pierwsza książka jest zazwyczaj dobra, ale jeśli tytuł „załapie”, to im dalej, tym gorzej (nie dotyczy przypadków, kiedy już pierwsza książka jest słaba, a autor konsekwentnie trzyma poziom). Powieść Izabeli Szylko wyłamuje się z tej konwencji. Mamy naprawdę udany debiut, a każda następna jej książka jest coraz lepsza. Czy tylko mnie się wydaje, że tak
drzewiej bywało? Że kiedyś inne były normy? Że to nic dziwnego, że autor się rozwija? To pytanie retoryczne. Dobrze znacie odpowiedź.

Ale, ad rem, czyli o co w tym wszystkim chodzi. Na skutek spisku najlepszego przyjaciela Małgorzata - młoda pani prokurator, zostaje zmuszona do ponownego podjęcia śledztwa, które prowadziła przed laty. Rzecz jasna, nic się nie dzieje bez przyczyny, więc nowe dochodzenie musi przynieść zupełnie odmienne rezultaty. I przynosi. A rezultaty te zaskoczą wszystkich, na wielu poziomach.

Czytając „Madonnę z hiacyntem” nie mogłam uwolnić się od skojarzeń z przeczytaną niedawno powieścią „Z dala od świateł” Tany French. Stylistycznie te dwie książki oddalone są o lata świetlne. French prowadzi narrację niespiesznie, niby „nic się nie dzieje”, u Szylko akcja przez cały czas dynamicznie posuwa się do przodu, nie ma rozdziału, w którym nie dowiadywalibyśmy się czegoś istotnego. French potrzebuje wielu słów do opisu zjawisk, kocha opisywać przyrodę, zaletą Szylko jest zwięzłość. French pisze śmiertelnie poważnie, Szylko momentami rozbawia do łez. Ale kiedy dochodzimy do zakończenia i przesłania, mam wrażenie, że obie autorki musiały to sobie chyba ustalić telepatycznie.

To, co łączy te książki to fakt, że w obu zakończenie jest. Tak. Wiem. Wszystkie książki jakoś się kończą, ale to wcale nie znaczy, że mają zakończenie. Chodzi mi o taki finał, który jest prawdziwą kulminacją, do której od początku, z premedytacją autor dąży, bo chce coś ważnego przekazać czytelnikowi. Innymi słowy – to książki, w których o coś chodzi.

W przypadku „Madonny z hiacyntem” i „Z dala od świateł” chodzi o pochwałę prawdziwej przyjaźni, przekonanie o konieczności zabliźniania dawnych ran, o wiarę w to, że zawsze w życiu można zacząć od nowa. Przy okazji mamy intrygę kryminalną, dobrze zaplanowaną i logicznie uzasadnioną, jednak nie ma wątpliwości, że był to tylko pretekst do przedstawienia przez autora własnej wizji świata. Ja akurat bardzo lubię taką wartość dodaną w powieściach z nurtu literatury popularnej, ale zdaję sobie sprawę, że nie wszyscy mają takie potrzeby.

Kolejna wartość dodana w przypadku „Madonny z hiacyntem” - to jej walory rozrywkowe. Chociaż temat jest poważny, napisane jest to z taką dawką humoru, że spokojnie można potraktować tę książkę jako remedium na chandrę. Najbardziej rozbawił mnie wątek „romantyczny”. Karol, chorobliwie nieśmiały prokurator, który próbuje zdobyć piękną Małgorzatę jest tak komiczny, że panowie, jeśli zbyt mocno zidentyfikują się z bohaterem, mogą nawet poczuć się urażeni. Jednocześnie jest to postać tak rozbrajająca i wzbudzająca tyle pozytywnych uczuć, że nie sposób jej nie kibicować. Autorka nie naśmiewa się, jak to dzisiaj w modzie, z bezdennej głupoty bliźnich, tylko z sympatią opisuje ludzkie słabości i przywary.

Czytajcie, moi drodzy. Jeśli nie potrzebujecie do literackiego szczęścia ludzkich flaków pożeranych przez świnie i psychopatycznych morderców z wyrafinowaniem gwałcących małolaty, nie będziecie zawiedzeni.

 

Hilary Rodham Clinton, Louise Penny „Stan terroru” Ocena: 1/6

PROPAGANDA SUKCESU

Louise Penny to kanadyjska autorka oldschoolowych kryminałów w stylu Agathy Christie, a Hilary Clinton nikomu nie trzeba przedstawiać. Bardzo byłam ciekawa, co wyjdzie z takiego połączenia. Nie wyszło nic dobrego.

W tym duecie Louise nie miała chyba wiele do powiedzenia. Hilary, jak można się było spodziewać, od razu wyskoczyła na pierwszy plan. Od początku wiadomo, że opowiada o sobie. Bohaterką jest „szczupła elegancka kobieta przed sześćdziesiątką”, która „nie musiała udawać młodszej, niż była, nie chciała też jednak wyglądać starzej”, pełniąca w Gabinecie Stanów Zjednoczonych funkcję, jakże by inaczej, sekretarza stanu. Bohaterka - Ellen Adams, jest chodzącym ideałem, wzorem obowiązkowości i patriotyzmu („o, jakże kocha ten kraj!”). Pracuje 24 godziny na dobę, prawie nie potrzebuje snu. Po politycznym maratonie, potargana, nieumyta, bez makijażu, w poplamionej, wygniecionej garsonce wygląda „jak bezdomna”, a mimo to decyduje się w takim stanie wystąpić przed kamerami telewizji, u boku prezydenta wygłaszającego przed Kongresem orędzie o stanie państwa. Taki to z niej zuch!

Od początku uwierała mnie warstwa językowa tej książki. Tłumaczka język angielski może i zna, ale polski już niekoniecznie. „Nominant polityczny”? Kto to jest? Spiker - to po polsku prezenter zapowiadający program lub odczytujący teksty, najczęściej w radiu. Do angielskiego „speakera” przemawiającego przed izbami parlamentu nie można zwrócić się „panie spikerze”, tylko panie przewodniczący albo panie marszałku. Podobnie angielski „officer” to po polsku nie zawsze oficer. Nie ma takiej funkcji oficer porządkowy, może być, na przykład, funkcjonariusz. O kalkach językowych już nie chce mi się pisać. Najgorsze, że pod tekstem podpisały się dwie redaktorki i trzy korektorki (!). Ej, drogie panie z wydawnictwa „Poradnia K”, naprawdę czytałyście tę książkę? I nie zauważyłyście błędów? Może więc warto zmienić zawód?

Do tego dochodzi sposób formułowania myśli, charakterystyczny dla autora, na który redaktorzy nie mają już, niestety, wpływu. „Rzadko widywała równie zręcznych polityków. Zwłaszcza takich, którzy mieli dość odwagi, by znieść lekkie zranienie, jeśli oznaczało to zabicie przeciwnika”. Gdybym nawet roztrząsała to zdanie przez następną godzinę, nie zrozumiem, o co w nim chodzi. Podobnie drażniący jest sposób narracji: krótkie zdania rozpoczynające się od słów „albo”, „lecz”, „że”, które o wiele lepiej by brzmiały w postaci zdań złożonych, oddzielonych przecinkiem. To akurat redaktorka mogłaby zmienić, ale pewnie się nie odważyła poprawiać dzieła pani Clinton.

Porzuciłam tę książkę, nie przekraczając magicznej granicy 10%, również z kilku innych powodów.

Intryga sensacyjna od początku wydaje się być szyta bardzo grubymi nićmi. Sekretarka ważnego departamentu w ministerstwie otrzymuje dziwnego SMS-a, a jej przełożony beztrosko poleca usunąć wiadomość, twierdząc, że to spam. Dzielna dziewczyna zapisuje jednak treść wiadomości na kartce. Równolegle śledzimy ucieczkę z arabskiego kraju pewnej „naukowczyni”, jednak zupełnie mnie nie przekonują opisane realia. [Na marginesie: feminatywy w tym tekście stosowane są bardzo niekonsekwentnie. Wolno napisać „doktor biegła”, ale „naukowiec biegła” już nie uchodzi. Jakie to szczęście, że zespół tłumaczeniowo-redaktorski nie wpadł na pomysł, aby przetłumaczyć sekretarza stanu na sekretarkę.]

Niedługo potem w centrum Londynu wybucha bomba. Może i nawet ciekawiłoby mnie, co dalej, ale na arenie wydarzeń znów pojawiają się politycy, którzy w chwili poważnego, światowego kryzysu przekomarzają się jak przekupki na targu. W rozmowach na najwyższym szczeblu chodzi tylko o to, żeby wbić koledze rozmówcy szpilę. Może nawet tak jest w rzeczywistości, ale czytanie takich słownych przepychanek jest męczące. Zwłaszcza, że politycy skupiają się na oratorskich popisach dlatego, że wszystkie największe agencje wywiadowcze świata, nie potrafią dowiedzieć się o wspomnianym zamachu dosłownie niczego. Chodzi więc zapewne o to, by wreszcie mogła się wykazać nasza dzielna bohaterka, ale nie mam ochoty się o tym przekonywać.

Nie mogę też zdzierżyć przebijającej zewsząd propagandy sukcesu, wciąż mając w pamięci to, co działo się w naszym kraju za czasów Edwarda Gierka. „Porwały ją majestat, ciche dostojeństwo, moc tej chwili. (…) Prezydent (…) mówił o ciągłości, o sile. O zdecydowaniu i celu. O tym, że szkody wyrządzone przez poprzednią administrację zostaną naprawione. Że Ameryka wróciła”. Może na Amerykanów to działa, chociaż, biorąc pod uwagę klęskę Hilary w wyborach prezydenckich, raczej niekoniecznie.

Megalomania pani Clinton przebija w tej książce z każdej strony, więc naprawdę się nie dziwię Amerykanom, że gdy musieli wybierać mniejsze zło - to Donalda Trumpa wybrali na prezydenta. On przynajmniej nie udawał kogoś innego.

Mieczysław Gorzka „Dziewięć”, Ocena: 1/6

 

JESTEM SPRYTNA I WYBITNA*

Mieczysława Gorzkę prawie wszyscy chwalą, więc nieopatrznie postanowiłam przekonać się dlaczego. No i będę mieć za swoje. Zaraz rzucą się na mnie wszyscy fani autora, no bo jak może mi się nie podobać coś, co im się tak podoba? Jak śmiem myśleć inaczej, niż oni? Ale, po kolei.

Rozdział pierwszy. Nieźle. Narracja prowadzona z punktu widzenia psychopatycznego mordercy, czego nie lubię, ale jak to jest napisane! Dobry język, są emocje, porządny portret psychologiczny.

Rozdział drugi. Wciąż dobrze. Pogubiony w życiowych wyborach prywatny detektyw Adam Markiewicz zostaje zmuszony do dokonania czynu, który na pewno spowoduje niezłe komplikacje. Mocne zawiązanie akcji.

Rozdział trzeci. Bardzo dobrze. Nowy wątek, niepokorna nastolatka i porzucony kochanek jej matki; jest szansa, aby ruszyć akcję do przodu. Znów ciekawe postaci i konflikt, który wróży kłopoty. Pora, żeby coś zaczęło się dziać.

Rozdział czwarty. Koniec zachwytów. Zaczynam się niecierpliwić. Pojawia się czwarty wątek, kolejne nowe postaci. Jak się okazuje nowe dla mnie, bo zaczęłam poznawać autora od jego piątej książki; fani witają się pewnie ze starymi znajomymi. Domyślam się tego, gdy czytam siermiężne dialogi streszczające wcześniejsze wydarzenia. Dwóch policjantów rozmawia o sprawach, które dla nich są oczywiste. Być może wszystko jest jasne również dla fanów, znających na pamięć poprzednie tomy, ale nie dla mnie - świeżego czytelnika. Zbyt wiele jest nowych nazwisk i pogmatwanych historii, sięgających daleko w przeszłość. Zaczynam ziewać i nachodzi mnie refleksja, że jeśli rzeczywiście autor streszcza tak szczegółowo zawartość poprzednich książek, to powinnam mu podziękować. Zaoszczędziłam trochę czasu. Nie muszę już czytać innych jego powieści, bo właśnie się dowiedziałam, jak się kończą i o co w nich chodzi.

W tym samym rozdziale autor przedstawia głównego detektywa i robi to w taki sposób, że od początku gość mi się nie podoba. Otóż nadkomisarz Zakrzewski to facet, który mówi o sobie tak: „Mamy swoje staroświeckie zasady, według których zawsze , bez względu na cenę (…) sprawiedliwość musi zatriumfować. Nie daliśmy się wciągnąć w żadne nieformalne układy, nigdy nie daliśmy się skorumpować i zeszmacić”. Ufacie takim samochwałom? Ja wolałabym, żeby autor pokazał mi bohatera w działaniu i w ten sposób udowodnił, że taki naprawdę jest. Z zasady nie wierzę ludziom, którzy twierdzą, że są świetni, a nie ma na to żadnych dowodów. Czytając przechwałki Zakrzewskiego chodzi mi po głowie piosenka popularnego niegdyś kabaretu OT.TO, której fragment posłużył mi za tytuł.*

I jeszcze jedna refleksja po czwartym rozdziale. Pierwsze trzy wprowadzające były całkiem niezłe. Czwarty tak bardzo odbiega od nich poziomem, że aż sprawia wrażenie, jakby napisał go ktoś inny. Ghostwriter, czy tylko wena się skończyła, bo trzeba pisać na akord, skoro fani niecierpliwie czekają?

Następne rozdziały. Komisarz Zakrzewski wpada na trop przestępcy dzięki nieprawdopodobnemu zbiegowi okoliczności. Autor na szczęście zdaje sobie sprawę, że to cienkie i sam na to zwraca uwagę. No dobrze, raz mogło mu się przytrafić. Przymykam oko. Ale nieprawdopodobny zbieg okoliczności przydarza się drugi raz. I to się nazywa: braki warsztatowe.

Kolejne rozdziały i nadal brak wydarzeń posuwających akcję do przodu, za to znów pojawiają się nowe wątki. Sprawa aktualnego gwałciciela, sprawa gwałciciela z przeszłości, sprawa czterech przyjaciół z dzieciństwa, obecnie skłóconych, w której główną rolę odgrywa zupełnie nowy policjant, komisarz Lipski. Kto to, po co on, czy będzie miał udział w śledztwie? I znów „samochwała w kącie stała”, postać przekonana o swych rozlicznych talentach, która uważa, że poradzi sobie w każdej sytuacji. Znalezienie porywacza, to będzie dla niego bułka z masłem. Poznajemy jego stare sprawki nie związane z dotychczasową akcją, nie wiadomo po co. Naprawdę zaczynam się gubić. Odkładam książkę. Może po prostu mam słaby dzień i nie potrafię się nad nią skupić?

Mam chyba same słabe dni ostatnio, bo przerywam lekturę jeszcze kilka razy. Za nic nie mogę się wciągnąć. Nie pomaga nowy wątek porwanej dziewczyny, ani kobieta w życiu komisarza Zakrzewskiego, czyli wątek romantyczny: „Oderwała się od jego ust i popatrzyła w głąb wpatrzonych w nią niebieskich oczu”. „Nie powinienem wciągać cię do mojego życia” - deklaruje po takiej akcji komisarz, a ja mam wrażenie, że może byłoby lepiej gdyby autor przerzucił się na pisanie Harlekinów.

Rozdział szesnasty. Mieczysław Gorzka chyba wreszcie zdał sobie sprawę, że czytelnik może poczuć się znużony natłokiem informacji, więc trzeba mu zaserwować jakąś atrakcję. I dostajemy soczystą scenę, w której zwyrodnialec znęca się nad porwaną dziewczyną. Fabularnie nie ma to żadnego uzasadnienia, natomiast jeśli kogoś rajcują opisy zboczeń seksualnych i penisów we wzwodzie, to powinien czuć się usatysfakcjonowany. Dla mnie jednak to atrakcja wątpliwa. Również dlatego, że zamiast zamartwiać się losem niebogi, zbiera mi się na wymioty.

Już w tym momencie powinnam przestać czytać. Ale wciąż się łudzę, że może nie wszystko stracone. Jednak dramaturgia tej historii sypie się z każdym kolejnym rozdziałem. Autor zdradza czytelnikowi dużo więcej, niż wiedzą aktorzy dramatu (znowu błąd warsztatowy). Kiedy więc jeden z bohaterów zaczyna pogrywać z matką uprowadzonej dziewczyny, czytamy o tym bez żadnych emocji. Przecież wiemy, że facet ściemnia, i tylko się złościmy, że kobieta daje sobą manipulować. Napięcia za grosz, chodzi więc pewnie tylko o to, żeby książka miała większą objętość.

Rozdział dziewiętnasty. Już naprawdę dalej nie mogę. Teraz jeszcze policjanci muszą sobie przekazać informacje, które czytelnik już dobrze zna z innych relacji. Ziewam na potęgę. Do tego pojawia się trzeci nieprawdopodobny zbieg okoliczności, a to dopiero 30% książki. Skoro Pan Bóg raz po raz schodzi z nieba, aby pomóc autorowi w konstruowaniu fabuły, to znaczy, że dalej możemy spodziewać się wszystkiego. Za moment mogą pojawić się kosmici i będzie pozamiatane. Koniec. Twórczości pana Gorzki zgłębiać dalej nie będę.

Porzucam tę książkę z ulgą, bo chociaż postaci w niej bez liku, nie ma ani jednej, która obchodziłaby mnie bardziej, niż zdechła mucha wciągnięta do odkurzacza. Nie interesuje mnie nawet los porwanej dziewczyny, bo została przedstawiona tak, aby nie wzbudzić sympatii czytelnika. Nie zamierzam również się przekonywać, jakie to nowe obrzydliwości wymyśli autor, gdy znów postanowi ożywić niemrawą akcję, opisując zabawy zboczeńca.

I tylko nie tłumaczcie mi, drodzy fani, że nie powinnam zaczynać od piątej książki autora, a poprzednie były lepsze. Znam ten mechanizm: napisać jedną, dwie przyzwoite książki, zdobyć stadko fanów, uzależnić ich niepokończonymi wątkami, aby kupili kolejną książkę. Ja się na takie praktyki nie piszę, a wy, róbta, co chceta. 

*Jestem śliczna, higieniczna, przy okazji sympatyczna.

 Jestem sprytna i wybitna, fantastyczna i ambitna.

Fragment piosenki kabaretu OT.TO, sł.: W. Tupaczewski, muz. A. Piekarczyk